اما و اگرهای تحدید محصول پرآب بر ساوه در دوران تهدید منابع آبی
به گزارش بازاری مرکزی با آغاز تابستان یکی از مهم ترین خبرهایی که در حوزه کشاورزی بر روی خروجی خبرگزاری ایسنا قرار می گرفت مبحث برداشت طالبی بعنوان یکی از محصولات شاخص ساوه و زرندیه بود.
اما سال جاری که بعد از دو سال بارش نسبتا مطلوب، باردیگر زنگ خطر کم آبی در ایران نواخته شده دلمان نیامد فقط از آغاز برداشت این محصول بگوییم و باردیگر تیتر بزنیم "برداشت طالبی در ساوه آغاز شد" یا "طالبی ساوه به بازار آمد" بدون این که به مصرف بالای آب برای کشت چنین محصولی آنهم در ساوه و زرندیه کم آب بپردازیم.
کمبود منابع آبی متاثر از کاهش محسوس بارندگی ها در سال آبی جاری، حوزه کشت و کار محصولات با نیاز آبی بالا را با چالش مواجه کرد تا جایی که انتظار می رفت باتوجه به تنش های آبی موجود، سال جاری انگیزه ای برای کشت برخی محصولات غیراستراتژیک کشاورزی آن هم با نیاز آبی بالا وجود نداشته باشد و تاکید مسئولان هم بر ضرورت صرفه جویی در منابع آبی و پرهیز از کشت محصولات آب بر در آغاز فصل بهار سال جاری بود، اما حقیقت این است که سطح زیر کشت محصولات کشاورزی با نیاز آبی بالا در شهرستان های ساوه و زرندیه نسبت به زمان مشابه سال قبل نه فقط کاهش نیافته که از افزایش ۱۰ درصدی هم برخوردار بوده است، به عبارتی سال جاری زمینهای کشاورزی این منطقه ۱۰ درصد بیشتر از سال قبل منابع آبی را می بلعند.
آمارها نشان میدهد در شرایطی که فقط ۱۲ درصد مساحت ایران زیر کشت می رود، بیشتر از ۹۰ درصد آب مصرفی کشور به بخش کشاورزی اختصاص دارد که قسمتی از آن هم تلف می شود و این میزان مصرف آب در کشاورزی در نقاطی مانند ساوه و زرندیه با تولید محصولات شاخصی نظیر انار، طالبی، پسته، گندم، جو، کلزا و سایر محصولات باغی و زراعی با تنوع تولید ۷۰ نوع محصول بعنوان قطب کشاورزی ایران بمراتب بیشتر است، این در حالیست که این دو شهرستان به لحاظ اقلیم، جزو نقاط گرم محسوب شده و پایین ترین میزان بارش های استان مرکزی را به خود اختصاص داده اند.
این گزارش بنا دارد ضمن بررسی تبعات منفی کشت محصولات کشاورزی با نیاز آبی بالا و آن هم بصورت سنتی، به بیان راهکارهای کشاورزی در بحران پرداخته و نهایتا بسته سازگار با کشاورزی در دوران کم آبی و بحران عرضه نماید. با توجه به این که طالبی یکی از محصولات آب بر و اتفاقا از محصولات ویژه ساوه است در این گزارش به این محصول پرداخته و ابتدا آخرین وضعیت کشت محصول طالبی بعنوان یکی از محصولات شاخص ساوه را بررسی می نماییم. این که در سالی که با پایین ترین میزان بارش ها، از منابع آبی مطلوبی برخوردار نیستیم، عملکرد کشت این محصول چگونه بوده و چه میزان از منابع آبی ساوه برای کشت طالبی مصرف شده است.
در همین رابطه مدیر جهاد کشاورزی ساوه اظهار داشت: کار برداشت طالبی از سطح ۲۷۰۰ هکتار، خربزه ۳۰۰ هکتار و هندوانه ۲۰۰ هکتار از اراضی این شهرستان در ایام اخیر شروع شده و تا بیشتر از یک ماه دیگر ادامه خواهد داشت.
"حسن شریفی" با اشاره به این که شهرستان ساوه بزرگترین تولیدکننده طالبی در کشور است، اظهار نمود: کیفیت بالا و ماندگاری طولانی طالبی ساوه و هم طعم، بو و شیرینی مطبوع، منظم بودن خطوط طالبی، عطر و بوی بهتر نسبت به سایر طالبی های تولیدی کشور باعث شده است تا طالبی ساوه از شهرت جهانی برخوردار شود.
وی متوسط عملکرد مزارع این شهرستان در کشت طالبی را حدود ۲۲ تن در هکتار دانست و با اعلان اینکه میزان تولید نسبت به سال قبل ۱۰ درصد افزایش داشته است، اظهار نمود: پیش بینی می شود حدود ۶۰ هزار تن طالبی از مزارع این شهرستان امسال برداشت شود.
وی مهم ترین ارقام زیر کشت طالبی در ساوه را رقم ورامین و فلات بیان کرد و اضافه کرد: در سال قبل بدلیل بارش های مناسب، افزایش ۲۰ درصدی سطح زیر کشت طالبی و افزایش ۳۰ درصدی میزان عملکرد و تولید این محصول شاخص به ثبت رسید.
شریفی در ادامه، به کشت زیر پلاستیکی محصول طالبی در این شهرستان با هدف مدیریت مصرف آب اشاره نمود و اضافه کرد: امسال نزدیک به ۸۰ درصد از سطح زیر کشت طالبی ساوه بصورت زیرپلاستیکی و آبیاری قطره ای نوار تیپ و مابقی بصورت سنتی و غرقآبی انجام می شود.
وی اضافه کرد: با کشت محصولات زراعی به شیوه زیر پلاستیکی، مصرف آب تا ۶۰ درصد صرفه جویی می شود و مشکلات آفات و بیماریها هم کمتر شده و عملکرد تولید به مقدار قابل توجهی افزایش می یابد.
مدیر جهاد کشاورزی ساوه در بخش دیگری از این گفتگو به سند ملی آب اشاره نمود و اظهار داشت: برپایه سند ملی آب نیاز خالص آبیاری محصول پیاز ۹۷۳۰ مترمکعب در هکتار، هندوانه ۸۲۴۰ مترمکعب در هکتار، ذرت علوفه ای ۷۸۶۰ مترمکعب در هکتار و طالبی ۷۳۷۰ متر مکعب در هکتار است.
وی همینطور به نیاز ناخالص آبیاری اشاره نمود و اضافه کرد: برپایه سند ملی آب نیاز ناخالص آبیاری برای محصول پیاز ۲۵ هزار مترمکعب در هکتار، هندوانه ۱۷ هزار مترمکعب در هکتار، ذرت علوفه ای ۱۶ هزار مترمکعب در هکتار و طالبی ۱۵ هزار متر مکعب در هکتار است.
شریفی به تفاوت نیاز خالص آبیاری با نیاز ناخالص اشاره نمود و اظهار داشت: نیاز خالص آبیاری نیازی است که یک بوته بدون در نظر گرفتن شرایط تبخیر، تعرق، منطقه ای و... رشد و نمو کند و به طور نرمال برای خود تأمین کند، اما نیاز ناخالص آبیاری شامل افت هایی می شود که در راه انتقال آب به مزرعه، تبخیر و تعرق و مسایل منطقه ای موثر است.
وی به بیان راهکارهایی برای کاهش مصرف آب در محصولات مختلف کشاورزی اشاره نمود و اضافه کرد: کاهش پرت آبیاری که از مرحله انتقال تا مزرعه را شامل می شود همچون راهکارها برای کاهش مصرف آب است و آبیاری با روش نوار تیپ بهترین شیوه برای یکنواختی توزیع آب، کاهش میزان هدر رفت آب، کاهش ابتلای گیاه به خیلی از آفات گیاهی و قابلیت پهن شدن در مسیرهای طولانی از مزایای این روش به شمار می آید.
او به کشت نشائی بعنوان یکی دیگر از راهکارهای مدیریت در مصرف آب با کاهش طول دوره کشت اشاره نمود و اضافه کرد: بعنوان مثال طول دوره پرورش محصولاتی نظیر هندوانه و پیاز که ۱۴۰ روز است با کاشت نشائی عملا به ۱۰۰ روز کاهش پیدا می کند و دوره آبیاری آن هم کمتر است. در کشت طالبی هم اگر بصورت نشائی کاشته شود دو الی سه دوره مصرف آب کمتر خواهد شد.
هر هکتار طالبی ۷۵۰۰ متر مکعب آب مصرف می کند
مدیر جهادکشاورزی ساوه با اشاره به این که هر هکتار طالبی ۷۵۰۰ متر مکعب آب مصرف می کند، اظهار داشت: در گذشته و پیش از انجام راهکارهای کاهش مصرف آب، میزان آبی که برای هر هکتار طالبی مصرف می شد دو برابر مصرف کنونی یعنی حدود ۱۵ هزار متر مکعب بود که با بکارگیری شیوه های نوین آبیاری تا ۵۰ درصد کاهش یافته است.
وی با اشاره به این که هم اکنون با وجود بکار بردن تمامی تمهیدات لازم در مصرف بهینه آب و روش های آبیاری نوین، برای تولید هر کیلو طالبی در ساوه ۳۲۰ لیتر آب مصرف می شود، اضافه کرد: این میزان برای ذرت علوفه ای ۲۶۵ لیتر و پیاز ۴۰۰ لیتر متناسب با عملکرد تولید محصول در هکتار و سطح زیر کشت است.
شریفی با اشاره به این که ظرفیت حمل طالبی برای وانت بار حدودا دو تن است، اضافه کرد: در فصل برداشت طالبی در یک دوره زمانی حدودا ۳۰ روزه در یک دوره چهار ماهه کشت این محصول، پیش بینی می شود حدودا ۳۰ هزار دستگاه وانت بار کار حمل طالبی از ساوه را به سایر نقاط کشور انجام دهند و در حقیقت هر وانت بار حدود ۶۴۰ هزار لیتر آب مجازی از شهر ساوه خارج می کند، چون که برای تولید هر کیلو طالبی ۳۲۰ لیتر آب نیاز است.
هیچ محصول جایگزینی به اندازه طالبی توجیه اقتصادی ندارد
وی همینطور اظهار داشت: با درنظر گرفتن شرایط اقتصادی موجود، محصول جایگزینی که بتواند مانند تولید طالبی برای کشاورز توجیه اقتصادی داشته و نیاز آبی کمتری داشته باشد وجود ندارد و با اقلیم ساوه تناسب ندارد. حتی امکان کشت فراسرزمینی این محصول وجود ندارد بدین معنا که کمتر نقطه ای از کشور وجود دارد که اقلیمی مشابه ساوه را برای کشت محصول طالبی داشته باشد و طالبی کاران ساوجی بخواهند از منابع غنی آبی آن مناطق برای تولید این محصول استفاده کنند.
شریفی اشاره کرد: با وجود این که برای کاهش مصرف آب در زمینه کشاورزی شهرستان ساوه که به سبب قرار گرفتن در منطقه گرمسیری پایین ترین میزان بارش ها را به خود اختصاص می دهد، سفارش می شود کشت های جایگزین با نیاز آبی کمتر در نظر گرفته شود اما باید گفت قسمتی از درآمد اقتصادی کشاورزان منطقه بوسیله کشت طالبی صورت می گیرد و شاید محصول جایگزین نتواند به این میزان توجیه اقتصادی داشته باشد.
او بیان کرد: از طرفی به سبب قیمت مناسب این محصول، بخش عمده ای از میوه مصرفی خانوارها بخصوص طبقه متوسط و ضعیف جامعه با خرید طالبی تأمین می شود و گاها توان خرید میوه های گرانقیمت را ندارند و حتی می توان اظهار داشت که اگر طالبی در بازار نباشد این امکان وجود دارد که قیمت سایر میوه ها افزایش سرسام آوری داشته باشند.
عدم کشت طالبی، بی انصافی با کشاورزان
به گفته این مقام مسئول در جهادکشاورزی ساوه محصول طالبی به سبب ماندگاری بالا کمتر صادر می شود و بیشتر به مصرف داخلی می رسد. براین اساس پرداختن به این مساله که به صرف نبود آب، طالبی کشت نشود کمی بی انصافی است چون که اولا اقتصاد کشاورزان با چالش مواجه خواهد شد و ثانیا نبود این محصول در بازار علاوه بر تاثیری که در افزایش قیمت سایر میوه ها خواهد داشت باعث خواهد شد تا نتوانند قسمتی از جامعه میوه تابستانه خویش را با خرید طالبی، هندوانه، خربزه و... که بمراتب ارزان تر از سایر میوه هاست تأمین کنند.
به گزارش بازاری به نقل از ایسنا، گرچه بنا نیست زحمت کشاورزان برای کشت محصولات زراعی و صیفی جات نظیر طالبی را زیرسوال برده و امرار معاش آنان را بوسیله فعالیت در این عرصه نادیده بگیریم اما نمی توانیم نسبت به هدر رفت منابع آبی که در مقابل آن مسئول هستیم و باید پاسخگوی آیندگان هم باشیم بی تفاوت باشیم و واکنشی نسبت به مصرف این میزان آب صورت نگیرد. بر این اساس در ادامه گزارش به تشریح نقطه نظرات تعدادی از کارشناسان حوزه آب و فعالان اقتصادی و اجتماعی پرداخته و نقطه نظرات آنان درباب کشاورزی در بحران آبی را جویا می شویم.
در همین رابطه یک فعال اجتماعی با اشاره به ادامه روند خشکسالی و افت شدید مخازن آب های زیر زمینی کشور و فرونشست زمین در اثر برداشت بی رویه آب از منابع زیر زمینی طی سالهای اخیر اظهار داشت: اگر فکری جدی به حال اصلاح الگوی کشاورزی و بویژه اصلاح و نوسازی روش های آبیاری نشود در سال های آتی صحبت کردن از "تعطیلی کشاورزی" در بخش هایی از کشور، موضوعی به دور از ذهن نخواهد بود.
اصلاحات بخش کشاورزی عاملی در تعیین سرنوشت آینده منابع آبی در کشور
"جعفر خوشروزاده" با اشاره به سهم بالای بخش کشاورزی از مصرف منابع آبی کشور اظهار داشت: در ایران سهم مصرف آب در بخش کشاورزی در خوش بینانه ترین حالت حدود ۷۰ درصد و در نگاه بدبینانه حدود ۹۰ درصد از کل مصرف آب اعلام شده است در صورتیکه در کشورهای توسعه یافته سهم بخش کشاورزی از مصرف آب حدود ۳۰ درصد است. بدین جهت می توان اصلاحات در بخش کشاورزی را عامل اصلی در تعیین سرنوشت آینده منابع آبی در کشور دانست.
وی با اشاره به اهمیت محوری امنیت غذایی در کشور اضافه کرد: در مبحث امنیت غذایی، آب نقش اساسی دارد و اگر فکری به حال مدیریت الگوی مصرف آب در بخش های مختلف بخصوص بوسیله اصلاح و روش های آبیاری نشود در آینده نه چندان دور و در صورت تداوم روند خشکسالی موجود، آب برای کاشت گندم هم وجود نخواهد داشت تا چه رسد به کشت صیفی جات و طالبی و هندوانه. بدین جهت عقل سلیم حکم می کند که با دوراندیشی و مدیریت منابع محدود آب در ایران، شرایطی فراهم گردد تا کشور به سمت لبه پرتگاه ناامنی غذایی سوق داده نشود.
وی با اشاره به مصرف حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ لیتر آب برای تولید یک هندوانه یا طالبی نخستین راهکار در حوزه مدیریت بهینه آب در تولید این محصولات غیر راهبردی را کاهش میزان مصرف آب مجازی برای تولید آنها دانست و اظهار داشت: وزارت جهادکشاورزی بعنوان متولی بخش کشاورزی برنامه هایی برای بهینه شدن مصرف آب در این بخش اجرا کرده، اما به رغم در اولویت قرار گرفتن اصلاح روش های آبیاری و اختصاص اعتبارات بانکی به این امر، هنوز حجم قابل توجهی از مزارع و جالیزها در ساوه و زرندیه به روش سنتی و غرقابی آبیاری می شود.
فاجعه ادامه آبیاری غرقابی
خوشروزاده با فاجعه خواندن ادامه استفاده از روش های غرقابی در کشت طالبی، خربزه و هندوانه در ساوه و زرندیه با وجود تنش های آبی در این منطقه، اظهار داشت: نیاز به تقسیم کار مجدد و تغییر الگوی کشت محصولات متناسب با میزان تنش های آبی در هر منطقه بیشتر از هر زمان دیگری احساس می شود.
به اعتقاد وی، الگوی کشت در هر منطقه ای باید برمبنای میزان منابع آب و شرایط خاک آن منطقه اجرا شود و از آنجائیکه طالبی، خربزه و هندوانه از محصولاتی هستند که در طول دوره رشد به آب زیادی نیاز دارند، بدین سبب تولید این محصول با سبک آبیاری سنتی در ساوه و زرندیه که با تنش آبی روبرو است، به هیچ وجه توجیه اقتصادی و محیط زیستی ندارد.
وی در ادامه اضافه کرد: با کاهش بارش ها و افت قابل توجه سطح آب زیر زمینی در سالهای اخیر در مناطق مختلف کشور، استفاده از روش های نوین آبیاری همچون بهره گیری از مالچ پلاستیکی و روش نوار تیپ و سایر روش های بهینه سازی مصرف آب نسخه شفابخش در حوزه کاهش سهم بخش کشاورزی در مصرف آب منطقه است.
این فعال اجتماعی با اشاره به این که بخش قابل توجهی از سبد درآمدی کشاورزان شهرستان از کشت طالبی تأمین می شود، اضافه کرد: در سیاستگذاری های آبی آینده دراین زمینه لازم است علاوه بر در نظر گرفتن مصلحت کلان منابع آبی منطقه، امنیت شغلی و درآمدی کشاورزان زحمتکش هم در نظر گرفته شود و اگر مقرر است فکری برای حفظ منابع محدود آبی منطقه شود، اول باید برای امنیت شغلی و در آمدی کشاورزان طالبی کار تدبیری اندیشیده شود.
خوشروزاده راهکار دیگر در حوزه تأمین نیاز کشور به محصولات غیر راهبردی مانند صیفی جات را واردات آن دانست و اظهار داشت: کشورهای خشک و نیمه خشک چاره ای جز واردات کالاهای آب بر نظیر طالبی و هندوانه ندارند و خیلی از کشورها متناسب با دارایی منابع آبی خود، محصولات آب بر را وارد و منابع آبی خویش را برای تولید محصولات راهبردی حفظ می کنند.
یک کارشناس ارشد آب هم با اشاره به افزایش ۱۰ درصدی سطح زیر کشت طالبی در شهرستان ساوه که باعث برخی انتقادها شده است، اظهار داشت: منتقدین براین باورند که باتوجه به تشدید تنش آبی در امسال، افزایش سطح زیرکشت این محصول از ۲۵۰۰ هکتار در سال گذشته، به ۲۷۰۰ هکتار امسال عمل صحیحی بشمار نمی رود چونکه طالبی جزو محصولات "آب بر" به حساب می آید.
"محمدرضا نعمتی" در ادامه به نیاز آبی این محصول اشاره نمود و خواسته منتقدین را تحدید یا ثابت نگهداشتن سطح زیرکشت آن به همان میزان سالیان دانست و به بیان راهکارهایی از قبیل کشت فراسرزمینی و هم تغییر الگوی کشت و... بعنوان پیشنهادات منتقدین پرداخت.
وی ضمن احترام به نقد و نظر منتقدین، از منظر کاملا بی طرف به مبحث نگریست و اظهار داشت: در همراهی و همسویی با جریان منتقد باید اظهار داشت که در مواقع خشکسالی و بحرانی، نمودار تولید در زمینه کشاورزی بایستی به سمت و سوی محصولات راهبردی میل کند، بدان معنا که بایستی کشت محصولاتی در اولویت قرار گیرند که در زمینه مصرف داخلی، رکن اصلی سبد غذایی خانوارها را ایجاد کرده یا در زمینه صادرات ارزآوری بالایی داشته باشند.
او اضافه کرد: بررسی سبد غذایی خانوارهای ایرانی، در زمینه کشت بهاره، تقدم کشت را به طور مستقیم متوجه محصولاتی از قبیل حبوبات، دانه های روغنی، سیب زمینی، گوجه فرنگی. پیاز و کشت ذرت علوفه ای (با هدف تأمین گوشت قرمز) کرده و نقش و جایگاه طالبی در مقایسه با این محصولات چندان مشهود نیست.
مسئله آب، مساله ای چندوجهی است
این کارشناس ارشد آب اشاره کرد: بدین سبب افزایش سطح زیرکشت این محصول به میزان ۱۰ درصد نسبت به سال قبل آنهم با توجه به نیاز آبی این محصول و تشدید تنش های آبی در امسال، امری منطقی قلمداد نمی گردد. اما بیاییم از منظر دیگری به قضیه بنگریم چونکه مساله آب، مساله ای چند وجهی است که باید جمیع وجوه آنرا در محاسبات و معادلات دخیل کرد.
وی افزود: امروزه بحران آب صرفاً محدود به سطح شهرستان ساوه نبوده بلکه تمامی گستره کشور را به طور مستقیم و غیرمستقیم درگیر خود کرده است. بحران آب از نحوه ورود ایران به فرایند توسعه و نگاه ابزاری مدیران به آب سرچشمه گرفته و نقش خشکسالی چندان در آن مشهود نیست، اصرار بر تداوم کشاورزی سنتی و غیر منطبق با واقعیات سرزمینی، توسعه شهرنشینی و صنعت در مناطق مرکزی کشور در کنار عوامل دیگری از قبیل افزایش جمعیت، ارتقا سطح زندگی و افزایش مطالبات از بخش بهداشت، باعث رقم خوردن چنین وضعیتی در کشور شده است.
تصمیمات مقطعی، عامل ایجاد شرایط امروزی آبی کشور
نعمتی با اعلان اینکه تصمیمات مقطعی بدون جامع اندیشی و آینده نگری، یکی از با اهمیت ترین عوامل رقم خوردن شرایط نامطلوب فعلی در زمینه آب است، اظهار داشت: یکروز برای تحقق شعار خودکفایی گندم، هزاران هکتار از مراتع کشور تبدیل به دیمزار شد و یکروز جهت تحقق رویای خودکفایی گوشت، مبادرت به افزایش چند برابری دام در سطح مراتع کشور شد، که این دو عامل به تخریب شدید مراتع و کاهش میزان نفوذ آبهای حاصل از نزولات آسمانی به داخل زمین و افت شدید سطح آبخوانها و هم تشدید فرسایش و فقر شدید منابع خاک مملکت منجر گردید.
وی اظهار داشت: مشکلات اقتصادی برآمده از تنش هایی که در زمینه روابط بین الملل و خارج از مرزها بر کشور تحمیل شده هم مزید بر علت شده و بحران آب را شدت بخشیده است، کاهش ارزش پول و گران شدن نرخ کالا و خدمات باعث تحمیل فشار مضاعف بر منابع آب و خاک کشور می شود. اگر هر جامعه ای را متشکل از حوزه های مختلف و در رابطه با یکدیگر بدانیم، کوچکترین تنش وارده بر یک حوزه، تأثیر خویش را در تمام حوزه ها به نمایش می گذارد.
نعمتی با اشاره به این که شهرستان ساوه و حوزه کشاورزی آن هم بعنوان زیرمجموعه بسیار کوچکی از کل کشور، بی نصیب از چنین فراز و فرودها و تبعات منفی آن نیست، اضافه کرد: ضمن این که موقعیت جغرافیایی و صنعتی این شهرستان آنرا به بارانداز جمعیتی هزاران خانوار مهاجر از اقصی نقاط کشور تبدیل نموده که همین مورد به خلق معضلاتی همچون ترافیک، گرانی نرخ کالا و خدمات، افزایش قیمت مسکن و اجاره بها و... منجر شده که همگی در تشدید بحران آب و افزایش سطح زیر کشت موثرند.
رفع مشکل آب کشاورزی نیازمند جراحی عمیق است نه مُسکِن
وی اضافه کرد: بدین سبب تجویز نسخه هایی از قبیل کشت فراسرزمینی، تحدید سطح و تغییر الگوی کشت، صرفنظر از امکان ناپذیری آن چیزی فراتر از خوراندن مُسکن نیست در حالی که معضل آب نیازمند جراحی عمیق در سطح کلان مملکت است.
به گفته این کارشناس ارشد حوزه آب، پیشنهاد کشت فراسرزمینی درباب افزایش ۱۰ درصدی سطح زیرکشت طالبی در شهرستان ساوه، راهکاری است که امکان ناپذیری آن، کاملا مشهود و نمایان است، چونکه اجبار کشاورز به کشت این محصول در نقطه دیگری از کشور خارج از اراده حاکمیت قرار گرفته و وجاهت قانونی نخواهد داشت ضمن این که کیفیت طالبی ساوه صرفاً برگرفته از اقلیم این شهرستان نیست و نقش عوامل دیگری همچون اختصاصات خاک شناسی، کیفیت آب و... در آن نقش اساسی دارند، از طرفی یافتن منطقه ای مشابه شهرستان ساوه از نظر اقلیمی در کشور، خودبخود به مفهوم وجود معضل آب در همان نقطه خواهد بود، ضمن این که راهکار کشت فراسرزمینی منجر به تحمیل هزینه های جدید به کشاورز شده و باعث افزایش قیمت تمام شده این محصول و گرانی آن در بازار خواهد شد.
تحدید کشت طالبی و محصول جایگزین هم راهکار مناسبی نیست
وی اضافه کرد: تغییر الگوی کشت، راهکار دیگری است که منتقدان ارایه داده و خواهان تحدید سطح زیرکشت این محصول و سوق دادن کشاورزان به کشت محصول دیگری با نیاز آبی کمتر و عملکرد بالاتر در واحد سطح است. این راهکار هم بنا به دلایلی راهکار مناسبی بشمار نمی رود چونکه کاهش سطح زیر کشت طالبی نیازمند معرفی محصول جایگزین به کشاورز است حال باید پرسید کدام محصول از منظر نیاز آبی، طول دوره رشد، عملکرد در واحد سطح، هزینه و... و مقرر است جایگزین طالبی شود؟ و فرضا به شرط یافتن محصول جایگزین، آیا تحدید سطح زیر کشت طالبی و افزایش سطح زیرکشت محصول جایگزین منجر به افزایش شدید قیمت طالبی و تنزل شدید قیمت محصول جایگزین در بازار نشده و کشاورز و مصرف کننده را توامان متضرر نخواهد کرد؟ پاسخ متاسفانه مثبت است.
او بیان کرد: نباید از نظر دورداشت که سوق دادن یک کشاورز که چندین سال در زمینه کشت طالبی شاغل بوده و صاحب تجربیات باارزش و منحصر به فردی در کشت این محصول است به سمت کشت محصول جایگزین که هیچگونه تجربه ای در کشت آن ندارد بطور قطع باعث متضرر شدن او خواهد شد.
وی با اعلان اینکه ثابت نگهداشتن سطح زیرکشت این محصول به همان میزان سال قبل، راهکار دیگر عرضه شده از جانب منتقدان است، اظهار داشت: اگر افزایش ۱۰ درصدی سطح زیرکشت این محصول امسال و قیمت آن در بازار را در نظر بگیریم آنگاه باید بدنبال پاسخی برای این پرسش باشیم که عدم افزایش سطح زیر کشت این محصول امسال آیا منجر به گرانتر شدن آن در بازار نمی شد؟ پاسخ بطور قطع مثبت است. ضمنا اگر گذری بر مراکز عرضه میوه و تره بار در سطح شهر داشته باشیم و قیمت میوه هایی از قبیل گیلاس، زردآلو، هلو، شلیل و... را مشاهده نماییم، طالبی در زمره میوه ای سهل الوصول از حیث قیمت نمایان خواهد شد که تهیه آن برای مردم شهری که عموما در بخش کارگری و کارمندی شاغل هستند امکانپذیر خواهد بود و بدین سبب ممانعت از افزایش تولید این محصول منجر به افزایش قیمت آن شده و امکان تهیه آن خارج از توان خیلی از خانوارها قرار خواهد گرفت.
وی اشاره کرد: هرچند می توان با اتخاذ روش های نوین کشت و مدیریت آب، نسبت به کاهش مصرف آب و افزایش عملکرد در واحد سطح این محصول اقدام نمود تا نیازی به افزایش سطح زیر کشت نباشد و صد البته با حل بحران آب در سطح کلان مملکت، افزایش ۱۰ درصدی سطح زیرکشت یک محصول در یک شهرستان، مبحث چندان قابل اعتنایی نخواهد بود و به قول شاعر "ای سلیم آب ز سرچشمه ببند."
به گزارش بازاری به نقل از ایسنا، تحقیقات فائو (سازمان کشاورزی ملل متحد) اعلام نموده است، ایران رکورددار تولید محصولات کشاورزی با نیاز آبی بالا در جهان است و متاسفانه بیشترین محصولات از این دست مانند هندوانه، طالبی، خربزه، گندم و... در استانهای کم آب و درگیر با پدیده خشکسالی کشور نظیر استان مرکزی، فارس، کرمان و... کشت می شود و در استان مرکزی هم بیشترین سطح کشت محصولات کشاورزی متوجه ساوه و زرندیه با پایین ترین میزان نزولات آسمانی است.
از اظهار نظرات کارشناسان حوزه کشاورزی و آب اینطور استنباط می شود که باوجود تنش های آبی، نمی توان در وضعیت اقتصادی کشور و به ده ها دلیل دیگر همچون معیشت و امرار معاش کشاورزان بی خیال کشت صیفی جات و محصولاتی نظیر طالبی، هندوانه و... آن هم در شهر کم آبی نظیر ساوه شد که بنظر می رسد تا زمانی که زیرساخت های لازم برای ارتقای کشاورزی سنتی به نوین در ایران فراهم نشده باشد چاره ای جز این نیست. با این وجود باید کلاه خویش را قاضی نماییم و لحظه ای با خود بیندیشیم که در چنین شرایطی که با بحران کمبود آب مواجه هستیم باید تا حدودی ترمز کشت محصولات آب بر را بکشیم و نه فقط سطح زیر کشت را افزایش ندهیم بلکه آنرا محدودتر نماییم و مراقب باشیم که شاید برای آیندگان آبی نباشد.
منبع: baazari.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب