کمبود دستگاههای ایکس ری در بندر شهید رجایی سهل انگاری یا سوءمدیریت؟
به گزارش بازاری، با وجود هشدارهای مکرر دستگاههای نظارتی در رابطه با کمبود دستگاههای ایکس ری چرا مسؤلان بندر شهید رجایی نسبت به این مساله کوتاهی کردند.
به گزارش بازاری به نقل از مهر مهر، در ایام اخیر، حادثه آتشسوزی و انفجار در بندر شهید رجایی، یکی از مهم ترین پایانه های تجاری ایران در استان هرمزگان، توجه افکار عمومی و نهادهای حاکمیتی را به خود جلب کرده است.
این حادثه که هنوز علت دقیق آن به شکل رسمی اعلام نشده، سوالات جدی در رابطه با ضعف سیستم نظارتی در گمرکات و مدیریت کالاهای خطرناک مطرح کرده است.
مسئولان دولتی وعده داده اند، نتیجه نهائی بررسی ها را بزودی منتشر خواهند کرد، اما گزارش های اولیه از «قصور محرز در رعایت اصول ایمنی» و احتمال وجود «اظهار خلاف واقع در محموله ها» حکایت دارد.
در این میان، برخی تحلیل گران و کاربران فضای مجازی، کمبود یا عملکرد ضعیف دستگاههای ایکس ری و عدم شناسایی مواد شیمیایی خطرناک را از عوامل اصلی این فاجعه می دانند.
این گزارش به بررسی ابعاد مختلف این حادثه، ادعاهای مطرح شده، و حقیقت های موجود در سیستم نظارتی گمرکات ایران می پردازد.
گزارش اولیه وزارت کشور: قصور ایمنی و خلاف اظهاری
مرکز اطلاع رسانی وزارت کشور با انتشار اطلاعیه ای اعلام کرد، کمیته ویژه بررسی دلایل حادثه، بعد از برگزاری چندین جلسه فنی و کارشناسی، دو نکته کلیدی را بعنوان نتایج اولیه تأیید کرده است. قصور در رعایت اصول ایمنی و پدافند غیرعامل به شکل محرز شناسایی شده است. وجود خلاف اظهاری در بعضی از محموله ها که دستگاههای قضایی و امنیتی درحال پیگیری عاملان آن هستند.
این بیانیه هرچند به صورت مستقیم به کمبود تجهیزات نظارتی مانند ایکس ری اشاره نکرده، اما بر ضرورت «بازنگری در فرآیندهای کنترلی» تاکید دارد.
مسئولان وزارت کشور همینطور اعلام نمودند که تا پایان بررسی های کارشناسی، از اظهارنظر قطعی خودداری می کنند، اما شواهد موجود نشان داده است که «تخلفات انسانی و ساختاری» در این حادثه نقش داشته اند.
ادعاها در رابطه با نقص سیستم نظارتی: دستگاههای ایکس ری در مرکز توجه
پس از این حادثه، موجی از انتقادات در شبکه های اجتماعی و رسانه ها شکل گرفت که به طور عمده ضعف نظارتی در گمرکات را هدف قرار داده است.
برخی کاربران مدعی شده اند که «در بنادر ایران دستگاه ایکس ری وجود ندارد» یا «تعداد این دستگاه ها بشدت محدود است و حتی از برخی استفاده نمی شود».
این ادعاها زمانی جدی تر شد که «سارا فلاحی»، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی، در گفتگو با رسانه ها اعلام نمود: در بنادر باید ورودی ها و خروجی کالا از راه دستگاههای ایکس ری کنترل شوند و به این رویه غلط پایان دهیم و حتما باید بررسی شود که حمل این کالا از مبدأ تا مقصد به چه شکل انجام شده است؛ طبق اطلاعات اولیه مشخص شده که در این حوزه اظهار انجام نشده و همینطور تخلف و کوتاهی صورت گرفته است البته به نتیجه نهائی نرسیده ایم چون که امروز هم شواهد دیگر اضافه می شود که در این خصوص نهادهای امنیتی و نظارتی هم با جدیت ورود کرده اند.
از سوی دیگر، حدود یک ماه عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی، در مصاحبه ای به مشکلات ساختاری بندر شهید رجایی اشاره کرده بود: در این بندر فقط یک دستگاه ایکس ری وجود دارد و آن هم فقط جهت کانتینرهای ترانزیتی استفاده می شود. برای کالاهای داخلی، بازرسی بشکل «باز کردن درِ کانتینر و نگاه سطحی» محدود می شود که این شیوه به هیچ وجه قابل اعتماد نیست.
این اظهارات، پرسش هایی جدی در رابطه با تعداد و توزیع دستگاههای ایکس ری و نحوه کار آن در بنادر کلیدی ایران بوجود می آورد.
نکته جالب توجه اینجاست که مبحث سیستم نظارتی هوشمند در مبادی ورودی از سالیان قبل مورد تاکید مقام معظم رهبری بوده است، ایشان در سخنان نوروزی خود در سال ۱۳۹۶ فرمودند: «به بنده گزارش دادند که از فلان بندر در روز مثلا سه هزار تا پنج هزار کانتینر وارد کشور می شود. از مجموع این سه هزار یا پنج هزار، فقط ۱۵۰ کانتینر بازدید می شود! خب چرا؟ بقیّه بازدید نمی شود و می آید … باید جلوی این ها گرفته بشود؛ و می توانیم.»
چه تعداد دستگاه ایکس ری در گمرکات وجود دارد؟
بر اساس اطلاعات رسمی انتشار یافته در تارنمای گمرک، ایران به ترتیب دارای ۴۴ و ۴۸ گمرک در حوزه واردات و صادرات است که بندر شهید رجایی بعنوان بزرگ ترین بندر تجاری کشور، سهم قابل توجهی از ترخیص کالا بخصوص کالای کانتینری را بر عهده دارد.
بااین حال، اطلاعات دقیقی در رابطه با تعداد دستگاههای ایکس ری در دسترس نیست. منابع غیررسمی تعداد این دستگاه ها را در کل کشور «حدود ۳۲ دستگاه» تخمین می زنند که اغلب در بنادر اصلی مانند بندرعباس، امام خمینی و چابهار متمرکز شده اند.
این در حالیست که مطابق با قانون امور گمرکی ایران و آیین نامه های مرتبط، استفاده از دستگاههای ایکس ری را برای بازرسی محموله ها الزامی می دانند. ماده ۴۵ قانون مقررات صادرات و واردات تصریح می کند: «کلیه کالاهای وارداتی و صادراتی باید قبل از ترخیص، تحت بررسی های فنی شامل اسکن ایکس ری و نمونه برداری احتمالی قرار گیرند.»
درواقع مطابق با مطابق با بند «ط» ماده ۳ قانون امور گمرکی، گمرک مکلف به استفاده از تکنولوژی های جدید و تجهیز اماکن گمرکی به ابزارهای پیشرفته جهت افزایش و بهبود انجام تشریفات گمرکی شده است.
همچنین ماده ۶ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز هم به این امر اساسی اشاره نموده است. باهدف کاهش توقف ها و افزایش دقت در کنترل و بازرسی کالا، دو وزارت خانه اقتصاد و راه و شهرسازی مکلف شده اند ضمن تجهیز مبادی ورودی و خروجی و مسیرهای حمل و نقل به امکانات فنی مناسب، کلیه فرایندهای اسناد ورود، صدور، عبور، حمل و نقل و نظایر آنرا الکترونیکی کنند.
فارغ از مساله قوانین، کشور در حوزه ساخت دستگاه ایکس ری با مشکلی مواجه نیست و چندین تولیدکننده قادر به تجهیز گمرکات کشور به این سیستم نظارتی هستند، اما شواهد حکایت از آن دارد که تنها ۱۷ دستگاه ساخت داخلی در گمرکات کشور نصب شده است.
درواقع یکی از راهکارهای کلیدی برای حل مشکل کمبود دستگاههای ایکس ری، تولید داخلی این تجهیزات است. شرکتهای دانش بنیان ایرانی هم در سالهای اخیر موفق به ساخت دستگاههای اسکن پیشرفته باقابلیت شناسایی مواد خاص شده اند. بااین حال، عدم تخصیص بودجه کافی، اولویت دهی به واردات و قراردادهای عجیب با تولیدکنندگان داخلی، مانع از تجهیز این فناوری در گمرکات کشور شده است.
در پایان باید گفت، حادثه بندر شهید رجایی، زنگ خطری برای کل سیستم نظارتی ایران است. هرچند بررسی های نهائی هنوز منتشر نشده، اما شواهد اولیه نشان داده است که کمبود تجهیزات مدرن، نیروی انسانی ناکارآمد، و قوانین شلخته در تشدید این فاجعه نقش داشته اند.
در بندری که روزانه بیشتر از ۳۵۰۰ کامیون تردد می کند – مطابق اظهارات استاندار هرمزگان – نظارت باید به شکل هوشمند، مستمر و با استفاده از دستگاههای پیشرفته ایکس ری صورت گیرد. اما متاسفانه، کوتاهی و ترک فعل در این حوزه، کشور را با چالشی بزرگ و جبران ناپذیر روبه رو کرده است. این مورد نه تنها خسارات اقتصادی سنگینی به بار آورده، بلکه فقدان هم وطنان عزیزمان را هم به دنبال داشته که ضایعه بسیار بزرگی بحساب می آید.
منبع: baazari.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب